Demokrātiska Republikas Latvijas Satversme 21 janvāris 2015
Część I - Demokratyczna Republika Łotwy
Rozdział I - Podstawowe informacje dotyczące kraju
Art. 1. Demokratyczna Republika Łotwy jest państwem opartym na zasadach dudaizmu.
Art. 2. Władza w Demokratycznej Republice Łotwy należy do ludu pracującego miast i wsi, który sprawuje ją poprzez swoich przedstawicieli.
Art. 3. Skrótem Demokratycznej Republiki Łotwy jest DRŁ.
Art. 4. Stolicą Demokratycznej Republiki Łotwy jest Ryga.
Art. 5. Walutą Demokratycznej Republiki Łotwy jest łat.
Art. 6.
1. Językiem urzędowym Demokratycznej Republiki Łotwy jest język polski.
2. Status języków urzędowych mają także język łotewski i język rosyjski.
Art. 7. Flaga, godło oraz hymn Demokratycznej Republiki Łotwy określone zostaną w załączniku.
Rozdział II - Obywatele Demokratycznej Republiki Łotwy
Art. 8. Demokratyczna Republika Łotwy jest wspólnym dobrem wszystkich obywateli.
Art. 9. Obowiązkiem każdego obywatela jest obrona ojczyzny oraz ponoszenie danin i ciężarów publicznych.
Art. 10. Każdy obywatel zobowiązany jest do przestrzegania prawa oraz do okazywania szacunku wobec władz Republiki Łotwy.
Art. 11. Każdy obywatel jest zobowiązany do pracy oraz działań na rzecz rozwoju Demokratycznej Republiki Łotwy.
Art. 12. Gwarantuje się każdemu prawo do życia i ochrony zdrowia w Demokratycznej Republice Łotwy.
1. Obywatelstwo przyznaje się na zasadach określonych w akcie prawnym rangi co najmniej ustawy.
2. Ochrona zdrowia jest wyłącznym zadaniem państwa.
3. Każdy ma prawo do szczęścia i dobrego życia.
4. Każdy ma prawo do własności prywatnej.
Art. 13. Każdy ma prawo do wyrażania swoich poglądów, jeżeli tylko nie są one sprzeczne z prawem lub zasadami ustroju Demokratycznej Republiki Łotwy.
Art. 14. Gwarantuje się wolność sumienia i wyznania oraz swobodę działania kościołów i związków wyznaniowych, o ile ich działalność nie jest sprzeczna z prawem lub zasadami ustroju Demokratycznej Republiki Łotwy.
Art. 15. Panuje wolność zrzeszania się w organizacje społeczne, stowarzyszenia, fundacje i partie polityczne, o ile ich działalność, program lub cele statutowe nie są sprzeczne z prawem lub zasadami ustroju Demokratycznej Republiki Łotwy.
Art. 16. Zapewnia się wolność tworzenia mediów, o ile nie nadają one programów zawierających treści niezgodnych z prawem lub godzących w ustrój Demokratycznej Republiki Łotwy.
1. Każdy ma prawo do rozrywki.
Art. 17. Każdy ma prawo do edukacji podstawowej oraz wyższej. Tworzenie oraz zarządzanie szkołami i uniwersytetami jest zadaniem wyłącznie państwa.
Art. 18. Każdy ma prawo do sądu.
1. Nikt nie może być uznany za winnego przestępstwa bez skazania prawomocnym wyrokiem sądu.
2. Nie można karać za czyn, który nie był zabroniony przez ustawę w momencie jego popełnienia.
Art. 19. Wszystkie prawa mogą być ograniczone tylko aktem prawnym rangi co najmniej ustawy w przypadkach zagrożenia ważnych interesów publicznych lub bezpieczeństwa państwa.
Rozdział III - Hierarchia aktów prawnych
Art. 20. Stosuje się następującą hierarchię aktów prawnych:
1. Konstytucja;
2. Dekrety Prezydenta Demokratycznej Republiki Łotwy;
3. Ustawy Rady Narodowej;
4. Ratyfikowane i nieratyfikowane umowy międzynarodowe;
5. Rozporządzenia Prezydenta Demokratycznej Republiki Łotwy;
6. Zarządzenia Komisarzy Ludowych;
7. Akty prawa miejscowego;
8. Zwyczaj.
Art. 21. Żaden akt prawny nie może być sprzeczny z Konstytucją, ani z aktem wyższego rzędu nad sobą.
Część II - Władza ustawodawcza
Rozdział IV - Rada Narodowa
Art. 22. Władza ustawodawcza w Demokratycznej Republice Łotwy należy do Rady Narodowej oraz Prezydenta Demokratycznej Republiki Łotwy.
Art. 23. Rada Narodowa jest monokameralnym organem władzy ustawodawczej liczącym od 2 - 7 członków powoływanym w wyborach powszechnych w sposób określony w Ordynacji Wyborczej, posiadającej rangę co najmniej ustawy.
1. Liczbę członków Rady Narodowej określa każdorazowo Ordynacja Wyborcza.
2. Okres kadencji Rady Narodowej określa każdorazowo Ordynacja Wyborcza.
3. Rada Narodowa pełni funkcje kontrolne i nadzorcze w stosunku do Rady Komisarzy Ludowych oraz opiniodawcze w stosunku do najważniejszych kierunków polityki i rozwoju państwa.
Art. 24. Na czele Rady Narodowej stoi Przewodniczący Rady Narodowej, którym jest każdoczesny Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy.
1. Przewodniczący Rady Narodowej swobodnie powołuje i odwołuje od 1 - 2 zastępców Przewodniczącego Rady Narodowej spośród członków Rady.
2. Przewodniczący oraz zastępcy tworzą Prezydium Rady Narodowej.
3. Przewodniczący Rady Narodowej stoi na czele Rady oraz organizuje jej pracę i przewodniczy obradom.
4. Zastępcy Przewodniczącego zastępują go w pełnieniu obowiązków w razie jego nieobecności.
5. Prezydium Rady Narodowej głosuje nad odrzuceniem weta Prezydenta Demokratycznej Republiki Łotwy oraz decyduje o przyjęciu pod obrady Rady Narodowej obywatelskiego projektu ustawy.
6. Prezydium Rady Narodowej dokonuje wyboru Prezydenta Demokratycznej Republiki Łotwy.
7. Prezydium Rady Narodowej pełni funkcje sądownicze określone w dalszych przepisach niniejszej ustawy zasadniczej.
8. Prezydium Rady Narodowej dokonuje rewizji Konstytucji.
9. Obrady Prezydium Rady Narodowej są tajne, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
Art. 25. Rada Narodowa uchwala ustawy większością głosów.
1. Posiedzenia Rady Narodowej są jawne.
2. Jawność posiedzenia Rady Narodowej może wyłączyć jej Przewodniczący ze względu na ważny interes publiczny lub bezpieczeństwo państwa.
Art. 26. Rada Narodowa obraduje na posiedzeniach zwoływanych przez Przewodniczącego Rady Narodowej.
Art. 27. Inicjatywę ustawodawczą posiada:
1. Przewodniczący Rady Narodowej;
2. Rada Komisarzy Ludowych;
3. Co najmniej 3 członków Rady Narodowej;
4. Co najmniej 10 obywateli, jeżeli ich projekt ustawy zostanie zaakceptowany przez Prezydium Rady Narodowej jako godny do wniesienia na obrady Rady Narodowej.
Rozdział V - Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy jako organ władzy ustawodawczej
Art. 28. Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy wydaje dekrety mające moc równą ustawie.
1. W przypadku konfliktu dekretu z ustawą, dekret Prezydenta ma pierwszeństwo.
Art. 29. Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy może dekretem uregulować każdą kwestię w państwie z wyjątkiem tych, które regulowane są w Konstytucji.
Art. 30. Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy posiada prawo weta wobec ustaw Rady Narodowej.
1. Może z niego skorzystać w ciągu 14 dni od uchwalenia ustawy przez Radę.
2. W przypadku skorzystania z weta, ustawa trafia pod obrady Prezydium Rady Narodowej.
3. Prezydium Rady Narodowej w ciągu 7 dni może odrzucić weto bezwzględną większością głosów.
Część III - Władza wykonawcza
Rozdział VI - Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy jako organ władzy wykonawczej
Art. 31. Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy jest najwyższym organem władzy państwowej i stoi na straży bezpieczeństwa państwa oraz Konstytucji.
1. Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy odpowiada za swoje czyny tylko przed historią.
2. Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy jest reprezentantem państwa na arenie międzynarodowej.
Art. 32. Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy jest wybierany jednogłośnie przez Prezydium Rady Narodowej spośród zgłoszonych do wyborów kandydatów.
1. Szczegółowe uregulowania elekcji oraz okres kadencji określi Ordynacja Wyborcza.
Art. 33. Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy:
1. Stoi na czele Rady Komisarzy Ludowych i decyduje o kierunkach polityki wewnętrznej i zagranicznej państwa oraz wraz z Radą Komisarzy Ludowych prowadzi tą politykę.
2. Przewodniczy Radzie Narodowej.
3. Jest Naczelnym Dowódcą Sił Zbrojnych.
4. Nadaje nominacje oficerskie, tytuły profesorskie; powołuje Komisarzy Ludowych, zastępców Przewodniczącego Rady Narodowej, sędziów, pełnomocnych przedstawicieli Demokratycznej Republiki Łotwy w innych państwach oraz innych urzędników państwowych na podstawie przepisów szczególnych.
5. Ustanawia, znosi, nadaje ordery i odznaczenia.
6. Posiada prawo łaski oraz weta.
7. Ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe.
8. Nadaje obywatelstwo Demokratycznej Republiki Łotwy.
9. Ogłasza i znosi stan nadzwyczajny.
10. Stoi na czele Stołecznego Miasta Rygi.
Art. 34. Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy wydaje rozporządzenia jako akty wykonawcze dekretów oraz ustaw.
1. Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy jako stojący na czele Stołecznego Miasta Ryga wydaje akty prawa miejscowego na takich samych zasadach jak Komisarze ds. poszczególnych dystryktów.
Rozdział VII - Rada Komisarzy Ludowych
Art. 35. Rada Komisarzy Ludowych jest kolegialnym organem wykonawczym działającym pod kierownictwem Prezydenta Demokratycznej Republiki Łotwy.
Art. 36. Rada Komisarzy Ludowych składa się z:
1. Komisariatu ds. zagranicznych;
2. Komisariatu ds. wewnętrznych;
3. Komisariatu ds. wojennych;
4. Komisariatu ds. Kurlandii;
5. Komisariatu ds. Liwonii;
6. Komisariatu ds. Łatgalii;
7. Komisariatu ds. Semigalii.
Art. 37. Na czele każdego Komisariatu stoi Komisarz Ludowy powoływany i odwoływany przez Prezydenta Demokratycznej Republiki Łotwy w drodze rozporządzenia.
1. Komisarze Ludowi są odpowiedzialni przed Prezydentem Demokratycznej Republiki Łotwy.
2. Komisarze Ludowi wydają zarządzenia jako akty wykonawcze dekretów oraz ustaw.
Art. 38. Rada Komisarzy Ludowych obraduje na posiedzeniach zwoływanych przez Prezydenta Demokratycznej Republiki Łotwy.
Część IV - Władza sądownicza
Rozdział VIII - Najwyższy Trybunał Sprawiedliwości
Art. 39. Najwyższy Trybunał Sprawiedliwości jest niezależnym organem sprawującym wymiar sprawiedliwości w Demokratycznej Republice Łotwy.
Art. 40. Najwyższy Trybunał Sprawiedliwości składa się z Przewodniczącego oraz co najmniej dwóch sędziów.
1. Przewodniczącego oraz sędziów powołuje i odwołuje Prezydent Demokratycznej Łotwy spośród obywateli posiadających wiedzę prawniczą oraz dających rękojmię prawidłowego sprawowania wymiaru sprawiedliwości.
2. Sędziowie Najwyższego Trybunału Sprawiedliwego są niezawiśli.
Art. 41. Najwyższy Trybunał Sprawiedliwości orzeka w sprawach:
1. Zgodności z Konstytucją aktów prawnych będących niżej w hierarchii;
2. Zgodności z aktem wyższego rzędu, aktu prawnego będącego niżej w hierarchii;
3. Karnych na podstawie Kodeksu karnego;
4. Cywilnych oraz administracyjnych na podstawie odrębnych ustaw;
5. Sporów kompetencyjnych.
Art. 42. Najwyższy Trybunał Sprawiedliwości orzeka w I instancji jednoosobowo.
1. Każdy ma prawo do wniesienia odwołania od orzeczenia Najwyższego Trybunału Sprawiedliwości.
2. Najwyższy Trybunał Sprawiedliwości w II instancji orzeka w pełnym składzie.
3. Od prawomocnego orzeczenia Najwyższego Trybunału Sprawiedliwości w przypadkach określonych w odrębnych aktach prawnych rangi co najmniej ustawy przysługuje kasacja do Prezydium Rady Narodowej.
Rozdział IX - Prezydium Rady Najwyższej jako organ sądowniczy
Art. 43. Prezydium Rady Narodowej sprawuje wymiar sprawiedliwości jako organ kasacyjny od niektórych prawomocnych orzeczeń wydanych przez Najwyższy Trybunał Sprawiedliwości.
Art. 44. Prezydium Rady Narodowej orzeka w pełnym składzie na jawnej rozprawie.
Art. 45. Od orzeczenia Prezydium Rady Narodowej nie przysługuje żaden środek odwoławczy i jest ono natychmiast wykonalne.
Art. 46. Przepisy szczególne mogą przyznać Prezydium Rady Narodowej możliwość orzekania w pierwszej lub w drugiej instancji w sprawach o szczególnym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa lub interesu publicznego.
Część V - Podział administracyjny kraju
Rozdział X - Dystrykty
Art. 47. Demokratyczna Republika Łotwy jest podzielona na cztery dystrykty oraz na Stołeczne Miasto Rygę.
Art. 48. Dystryktami są:
1. Dystrykt Kurlandii;
2. Dystrykt Liwonii;
3. Dystrykt Łatgalii;
4. Dystrykt Semigalii.
Art. 49. Na czele dystryktów stoją Komisarze ds. poszczególnego dystryktu.
1. Są oni reprezentantami i przedstawicielami władzy wykonawczej w terenie.
Art. 50. Demokratyczna Republika Łotwy jest państwem jednolitym, a Komisarze ds. poszczególnych dystryktów wykonują politykę określaną na szczeblu centralnym.
Art. 51. Komisarze ds. poszczególnych dystryktów mogą wydawać akty prawa miejscowego tylko na podstawie upoważnień w akcie rangi co najmniej ustawie.
Rozdział XI - Stołeczne Miasto Ryga
Art. 52. Stołeczne Miasto Ryga jest odrębną jednostką podziału administracyjnego.
Art. 53. Na czele Stołecznego Miasta Ryga stoi Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy.
Art. 54. W Stołecznym Mieście Rydze znajdują się najważniejsze instytucje państwowe.
Część VI - Stan nadzwyczajny oraz przepisy końcowe
Rozdział XII - Stan nadzwyczajny
Art. 55. W przypadku każdego zagrożenia bezpieczeństwa państwa Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy może dekretem wprowadzić stan nadzwyczajny.
Art. 56. W trakcie stanu nadzwyczajnego zawieszone jest obowiązywanie Konstytucji oraz wszystkich aktów prawnych.
Art. 57. W trakcie stanu nadzwyczajnego pełnię władzy przejmuje Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy.
Art. 58. Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy znosi stan nadzwyczajny, gdy zniknie przesłanka zagrożenia bezpieczeństwa państwa.
Rozdział XIII - Przepisy końcowe
Art. 59. Inicjatywę ustrojodawczą ma wyłącznie Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy.
Art. 60. Rada Narodowa uchwala zmiany w Konstytucji bezwzględną większością głosów.
Art. 61. Co pół roku Prezydium Rady Narodowej dokonuje rewizji Konstytucji.
1. Prezydium Rady Narodowej może wtedy jednogłośnie znowelizować Konstytucję.
Art. 62. Traci moc § 2 Dekretu Niepodległości z dnia 10 stycznia 2015 r.
Art. 63. Konstytucja wchodzi w życie z momentem podpisania przez Prezydenta Demokratycznej Republiki Łotwy i opublikowania w Kancelarii Legislacyjnej.
Załącznik:
1. Flaga Demokratycznej Republiki Łotwy:
3. Hymn Socjalistycznej Republiki Łotwy:
/-/Janus Dudajis
Prezydent Demokratycznej Republiki Łotwy
